Aya İrini Kilisesi

Bizans İmparatorluğu’nun ilk kilisesi Aya İrini Kilisesi’ dir. Roma İmparatoru Konstantin kenti yeniden kurarken kendi adına bir form, saray, hipodrom ve 330 yıllarında Roma tapınaklarının üzerine Aya İrini Kilisesi’ni inşa ettirir. Aya İrini kelime anlamı olarak Kutsal Barış anlamına gelmektedir. Penelope adında bir Azize Hıristiyanlık inancını yaymaya çalışır. Azize Dönemin putperestleri tarafından yılanlarla dolu bir kuyuya atılır fakat ölmez. Taşlanır, atlara bağlanıp sürüklenir yine de ölmez. Mucizelerin sonunda putperestler Hıristiyan olurlar. Roma İmparatoru Konstantin bu mucizevî olay üzerine yaptırdığı Tek Tanrılı ilk mabedine Aya İrini adını verir.

Bizans döneminden günümüze kadar gelmeyi başarmış Atriumlu tek kilisedir. Atrium Eski Roma tapınaklarının ortasındaki çevresi revaklı bir avlu olarak bilinir. Günümüzdeki Aya İrini Kilisesi gerçek Kilise değildir. Sebebi ahşap ilk Kilise 532 tarihinde yanmış. İmparator Lustinianos Tek Tanrılı inancı yasaklayınca halk ayaklanır ve Zeus’a sığınarak hem Ayasofya’yı hem de Aya İrini’ yi yakmıştır. İmparator Lustinianos Ayasofya ve Aya İrini’ yi tekrar yaptırır. 564 yılında bir kez daha yanan kilise depremlerle zarar görmüştür. Tarihinde 3 defa onarım görmüştür. Osmanlı döneminde ilk Osmanlı müzesi olarak faaliyet gören kilise 1908 tarihinden itibaren Aya İrini Askeri Müze olarak kullanılmış ve daha sonra Ayasofya Müzesi Müdürlüğüne bağlı bir birim haline getirilmiştir. Akustik özelliğinden dolayı 1983 tarihinden itibaren çeşitli kültür sanat etkinliklerine ev sahipliği yapmaktadır.